Egzekwować prawo do zachowku można przez pisemną ugodę, dotyczącą zapłaty sumy pieniężnej, przez podmiot zobowiązany do zachowku na rzecz podmiotu uprawnionego lub przez pozew o zachowek złożony do sądu. Prawie w każdym przypadku ugoda jest o wiele korzystniejsza od orzeczenia sądowego.
Jakie treści powinny być zawarte w umowie o zachowek?
Umowa jest jedną z form zakończenia sporów. Dotyczy to takżeroszczenia o zachowek. Umowa o zachowek, w której zobowiązany dobrowolnie zapłaci uprawnionemu sumę pieniężną może zostać zawarta w dowolnej formie. Zaleca się natomiast stworzenie umowy w formie pisemnej. Może się to okazać kluczowe, jeśli konieczne będzie udowodnienie zawarcia porozumienia między stronami. Ugoda może zostać stworzona również w formie aktu notarialnego. Naturalnie będzie to korzystniejsze dla stron ze względu na fakt, że pomoc doświadczonego notariusza pozwoli sformułować postanowienia ugody zgodnie z prawem. Trzeba pamiętać jednak, że może to być kosztowne. Forma aktu notarialnego jest obligatoryjna w przypadku, gdy zobowiązany zgodzi się na przeniesienie na uprawnionego własności nieruchomości. Dla przeniesienia własności rzeczy ruchomych nie jest konieczna forma notarialna. Ugodę o zachowek można zawrzeć w każdym etapie postępowania sądowego.
W ugodzie o zachowek należy wskazać podstawowe dane stron, miejsce i termin podpisania ugody oraz dane spadkodawcy. Konieczne jest wskazanie danych zmarłego. Należą jego imię i nazwisko, ostatnie miejsce zamieszkania oraz miejsce śmierci. Strony powinny wskazać jaka kwota została ustalona jako należna z tytułu zachowku oraz jaka kwota zostanie przekazana uprawnionemu. Możliwe jest oznaczenie negatywnych konsekwencji uchylania się od zapłaty przez zobowiązanego oraz oznaczenie odsetek za zwłokę.
Zawarcie specjalnej klauzuli
Kluczowe dla zobowiązanego jest wynegocjowanie, aby w umowie o zachowek znajdowała się specjalna klauzula. Uprawniony przyznaje w niej, że ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia dotyczące zachowku po danym spadkodawcy. Należy uważać na słowa przy kreowaniu klauzuli, bowiem łatwo się pomylić. Znane są przypadki gdzie, ugoda została zawarta w odpowiedniej formie, o odpowiedniej treści i była wiążąca. Natomiast na podstawie ww. klauzuli dotyczyła jedynie części roszczeń w tej sprawie. W kolejnej sprawie może zostać podniesione, że ugoda nie wyczerpała wszelkich roszczeń, a jedynie te z poprzedniej sprawy. Z tego względu tak ważna jest pomoc osoby doświadczonej lub prawnika.
Czy warto zawierać ugodę o zachowek?
Zawarcie ugody prawie w każdej sprawie jest o wiele korzystniejsze od drogi sądowej. Wpływa na to wiele czynników, a najważniejsze z nich to:
- pozwala zaoszczędzić ogromną ilość czasu, bowiem w umowie o zachowek można wynegocjować zapłatę świadczenia w terminie kilku dni po podpisaniu dokumentu. Droga sądowa w przypadku zachowku co do zasady trwa więcej niż rok, a w większości przypadków nawet dłużej,
- wszelkie sprawy sądowe z reguły bywają dla stron stresujące, wynegocjowanie ugody zapewnia komfort psychiczny oraz pozwala uniknąć niepotrzebnego stresu,
- co do zasady sprawy o zachowek powodują pogorszenie relacji rodzinnych oraz są dość nieprzyjemne nie tylko dla stron, ale także dla innych członków rodziny, którzy nierzadko powołani są jako świadkowie,
- zawarcie ugody pozwala uniknąć kosztów sądowych związanych ze sprawą.
Należy pamiętać, że z reguły kwota wynegocjowana w umowie o zachowek jest niższa od tej należnej na podstawie ustawy. Konieczne jest zestawienie wszystkich zalet ugody, z dość dużą wadą jaką jest mniejsza wysokość uzyskanego świadczenia i odpowiedzenie sobie na pytanie: co jest ważniejsze – czas, zdrowie i relacje rodzinne czy pieniądze?
Autor: Michał Fronczak
