Rozwód to wyjątkowo stresujące i trudne doświadczenie dla wszystkich członków rodziny, ale przede wszystkim dla dzieci. W postępowaniu sądowym rozstrzygane są zarówno kwestie dotyczące małżonków, ale też małoletnich dzieci. Sąd w postępowaniu sądowym musi obligatoryjnie orzec o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron, o kontaktach oraz o obowiązku alimentacyjnym. Kluczową rolę ogrywa również opieka nad dzieckiem.
Władza rodzicielska
Pełnię władzy rodzicielskiej mogą mieć oboje byli małżonkowie. Rodzice muszą dojść wówczas do porozumienia w sprawie opieki i wychowania. Porozumienie to analizuje sąd pod kątem dobra dziecka. Sąd może tak postanowić jeżeli uzna, że rodzice będą zgodnie współdziałali w sprawach dziecka. Rodzice mogą przedłożyć pisemne porozumienie w kwestii wspólnego wychowywania dziecka i opieki nad nim. Pisemne porozumienie rozwiedzionych małżonków musi zawierać informacje o miejscu zamieszkania dziecka. Ponadto o sposobie sprawowania władzy rodzicielskiej, zasady kontaktów dziecka z rodzicem, z którym na co dzień nie mieszka. Ważnym jest również, w jaki sposób będą uczestniczyć w finansowaniu potrzeb dziecka. Nie ma jednak żadnych przepisów, które regulowałyby wprost formę lub treść takiego porozumienia.
Opieka nad dzieckiem, a ograniczenie władzy rodzicielskiej
Kolejną możliwością jest ograniczenie władzy rodzicielskiej. Jeśli nie zachodzą przesłanki do pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, sąd powierzy ją jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem władzy drugiego do określonych uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Zakres praw i obowiązków szczegółowo określa sąd. Przykładowo rodzic ograniczony w wykonywaniu władzy rodzicielskiej może mieć prawo do decydowania w sprawie wyboru szkoły, do jakiej będzie uczęszczało dziecko czy zajęć pozaszkolnych.
Zawieszenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej
Jeżeli pojawia się ku temu ważne powody, sąd może jednemu z rodziców odebrać władzę rodzicielską. Dzieje się tak gdy sąd stwierdzi, że rodzic rażąco narusza zasady wykonywania władzy rodzicielskiej np. zaniedbuje dziecko lub je krzywdzi. Tylko w sytuacji pozbawienia władzy rodzicielskiej można ubiegać się o zakaz kontaktów dziecka z takim rodzicem. W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec zawieszenie władzy rodzicielskiej. Bez znaczenia jest, jak długo przeszkoda będzie istnieć. Istotne jest bowiem, że przeszkoda za jakiś czas minie i rodzice będą mogli powrócić do wykonywania władzy rodzicielskiej.
Opieka naprzemienna
Ciekawym rozwiązaniem jest opieka naprzemienna nad dzieckiem, tzw. piecza wspólna. Jest to pojęcie, które nie zostało uregulowane w polskim prawe. Rozwiązanie to jest stosowane często w krajach Skandynawskich, ale również w Stanach Zjednoczonych. Opieka naprzemienna polega na tym, że dziecko przebywa naprzemiennie raz u jednego rodzica, a potem u drugiego przez zbliżony okres czasu (np. 2 tygodnie). Co do skutków tego systemu dla dziecka, zdania są podzielone, ale mimo to opieka naprzemienna jest coraz częściej stosowana w polskim orzecznictwie.
Autor: Patrycja Zambrzycka
