Rozwód to wyjątkowo stresujące i trudne doświadczenie dla wszystkich członków rodziny, ale przede wszystkim dla dzieci. W postępowaniu sądowym rozstrzygane są zarówno kwestie dotyczące małżonków, ale też małoletnich dzieci. Sąd w postępowaniu sądowym musi obligatoryjnie orzec o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron, o kontaktach oraz o obowiązku alimentacyjnym.

Władza rodzicielska

Pełnię władzy rodzicielskiej mogą mieć oboje byli małżonkowie. Rodzice muszą dojść wówczas do porozumienia w sprawie opieki i wychowania. Porozumienie to analizuje sąd pod kątem dobra dziecka. Sąd może tak postanowić jeżeli uzna, że rodzice będą zgodnie współdziałali w sprawach dziecka. Rodzice mogą przedłożyć pisemne porozumienie w kwestii wspólnego wychowywania dziecka i opieki nad nim. Pisemne porozumienie rozwiedzionych małżonków musi zawierać informacje o miejscu zamieszkania dziecka, o sposobie sprawowania władzy rodzicielskiej, zasady kontaktów dziecka z rodzicem, z którym na co dzień nie mieszka, tego, w jaki sposób będą uczestniczyć w finansowaniu potrzeb dziecka. Nie ma jednak żadnych przepisów, które regulowałyby wprost formę lub treść takiego porozumienia.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Kolejną możliwością jest ograniczenie władzy rodzicielskiej. Jeśli nie zachodzą przesłanki do pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, sąd powierzy ją jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem władzy drugiego do określonych uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Zakres praw i obowiązków szczegółowo określa sąd. Przykładowo rodzic ograniczony w wykonywaniu władzy rodzicielskiej może mieć prawo do decydowania w sprawie wyboru szkoły, do jakiej będzie uczęszczało dziecko czy zajęć pozaszkolnych.

Zawieszenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej

Jeżeli pojawia się ku temu ważne powody, sąd może jednemu z rodziców odebrać władzę rodzicielską. Dzieje się tak gdy sąd stwierdzi, że rodzic rażąco narusza zasady wykonywania władzy rodzicielskiej np. zaniedbuje dziecko lub je krzywdzi. Tylko w sytuacji pozbawienia władzy rodzicielskiej można ubiegać się o zakaz kontaktów dziecka z takim rodzicem.

W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec zawieszenie władzy rodzicielskiej. Bez znaczenia jest, jak długo przeszkoda będzie istnieć. Istotne jest bowiem, że przeszkoda za jakiś czas minie i rodzice będą mogli powrócić do wykonywania władzy rodzicielskiej.

Opieka naprzemienna

Ciekawym rozwiązaniem jest opieka naprzemienna nad dzieckiem, tzw. piecza wspólna. Jest to pojęcie, które nie zostało uregulowane w polskim prawe. Rozwiązanie to jest stosowane często w krajach Skandynawskich, ale również w Stanach Zjednoczonych. Opieka naprzemienna polega na tym, że dziecko przebywa naprzemiennie raz u jednego rodzica, a potem u drugiego przez zbliżony okres czasu (np. 2 tygodnie). Co do skutków tego systemu dla dziecka, zdania są podzielone, ale mimo to opieka naprzemienna jest coraz częściej stosowana w polskim orzecznictwie.

Patrycja Zambrzycka